Ga Đà Lạt - Nhà ga xe lửa đẹp nhất Đông Dương

Tạp chí Kiến trúc - Xây dựng 02/10/2019

Đó là nhà ga Đà Lạt. Đây là ga xe lửa của thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, cũng là nhà ga xe lửa duy nhất của khu vực Tây Nguyên. Ga Đà Lạt là một công trình kiến trúc cổ kính đẹp bậc nhất của thành phố Đà Lạt, được coi là nhà ga xe lửa cổ đẹp nhất Việt Nam và Đông Dương.

Là một công trình có quy mô không lớn, song với kiến trúc đặc sắc, hài hoà với thiên nhiên, ga Đà Lạt là một công trình đẹp, là điểm nhấn đô thị.

Đây là một trong những nhà ga được người Pháp xây dựng sớm và được coi là nhà ga đẹp nhất Đông Dương

Kiến trúc công trình mang đậm dấu ấn bản địa và có tỉnh biểu tượng cao. Ba chóp mái tượng trưng cho ngọn núi Lang Biang trên cao nguyên và cũng mang bóng dáng nếp nhà rông Tây Nguyên

Công trình có bố cục đăng đối. Phía dưới 3 chóp mái là hai sảnh vào, sảnh bên trái là dành cho khách đi tầu, sảnh bên phải là nơi vận chuyển hàng hoá

Ga Đà Lạt được xây dựng từ năm 1932 và hoàn thành năm 1938, nằm trong kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt, kết nối thành phố cao nguyên với tuyến đường sắt quốc gia Hà Nội – Sài Gòn tại Phan Rang (Ninh Thuận). Tuyến đường sắt này dài 84km, với độ chênh cao toàn tuyến là 1500m, được khởi công từ năm 1908 theo lệnh của toàn quyền Đông Dương Paul Doumer. Năm 1932 tuyến đường hoàn thành cũng là thời điểm xây dựng ga Đà lạt. Đây là một tuyến đường sắt đặc biệt bởi có 16km đường sắt răng cưa leo dốc, với độ dốc trung bình là 12%. Vào thời điểm bấy giờ, đường sắt răng cưa và đầu máy răng cưa được coi là độc đáo nhất thế giới, chỉ có ở Thuỵ Sỹ và Việt Nam.

Trên tường đỉnh chóp mái giữa có một chiếc đồng hồ hình tròn, phía dưới là chữ “DA LAT” trong ô cửa

Công trình sử dụng vật liệu – kết cấu bê tông kết hợp tường xây và mái ngói

Từ khi có tuyến đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt và nhà ga Đà Lạt, thì lượng du khách đến với thành phố du lịch và nghỉ dưỡng ngày càng nhiều, là một động lực phát triển thành phố. Tuyến đường sắt này tồn tại tới năm 1972 thì bị phá huỷ bởi chiến tranh. Năm 1975, đất nước thống nhất, tuyến đường sắt lại được khôi phục và hoạt động trong một thời gian ngắn thì ngưng hẳn do hiệu quả kinh tế kém. Từ năm 1980 tới năm 2004, ngành đường sắt Việt Nam dần dần cho tháo dỡ hệ thống đường ray của tuyến này; và dấu vết của đường sắt răng cưa độc đáo cũng không còn.

Dưới những chóp mái là những ô cửa kính màu, tạo nên hiệu quả ánh sáng lung linh trong nội thất

Khu vực cáo thị giờ tàu và quầy vé bên lối vào cho khách vẫn nguyên như cũ

Phòng chờ cho khách nằm giữa hai sảnh vào

Dưới chân công trình là những bồn hoa

Nhà ga Đà Lạt được thiết kế bởi các kiến trúc sư người Pháp là Moncet và Revéron, với kiến trúc đậm tính bản địa, mô phỏng 3 đỉnh của núi Lang Biang và những mái nhà rông Tây Nguyên. Cấu trúc công trình mạch lạc, khoa học song hình thức lại rất tinh tế. Kiến trúc công trình hài hoà với thiên nhiên và là một điểm nhấn đô thị độc đáo. Ga Đà Lạt được công nhận là di tích lịch sử – kiến trúc Quốc gia ngày 28/12/2001.

Hành lang dài có mái phía sau nhà ga dẫn ra đường ray cho khách lên tàu

Nơi đây vẫn còn lưu giữ chiếc đầu tàu hơi nước cổ

Bên trong đầu máy cổ với lò than

Hiện nay, nhà ga Đà Lạt đã bị tách rời khỏi hệ thống đường sắt quốc gia Việt Nam, nhưng vẫn là một điểm du lịch đầy hấp dẫn đối với du khách. Nhà ga duy trì một đoàn tàu du lịch gồm 1 đầu máy và 3 toa đi – về tới thị trấn Trại Mát nằm ở phía đông, cách Đà Lạt 7km, đi mất khoảng 25 phút. Bên cạnh đó, ga Đà Lạt vẫn bán vé liên vận trên tuyến đường sắt Thống Nhất, đi từ ga Nha Trang (Khánh Hoà) và phục vụ xe ô tô trung chuyển Đà Lạt – Nha Trang.

Hiện đang có một dự án khôi phục tuyến đường sắt lịch sử xưa, với những thông số kỹ thuật tương tự trước đây, trong đó có cả việc khôi phục hệ thống đường sắt răng cưa.